Het stille hersenstressprobleem bij kinderen: waarom tandartsen het als eerste zien

Stel je voor: een slimme 4-jarige die snurkt

Stel je voor: een slimme 4-jarige die snurkt, chagrijnig en uitgeput wakker wordt, door de mond ademt en moeite heeft zich op school te concentreren… en als ouder krijg je te horen dat hij of zij er wel overheen zal groeien! Maar elke nacht met onbehandelde slaapgerelateerde ademhalingsproblemen is een nacht waarin de hersenen niet genoeg zuurstof krijgen. En dat heeft gevolgen.

Een langlopend onderzoek ontdekte dat kinderen met slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen op de lange termijn minder goed scoorden op geheugen, aandacht en zelfs IQ. De meeste gezinnen leggen dit verband niet met een luchtwegprobleem, maar kinder­tandartsen zoals Dr. Tayara wel, omdat zij getraind zijn om te zien wat anderen missen.

Snurken en slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen, zoals obstructief slaapapneusyndroom (OSA), treffen naar schatting 5–10% van de kinderen, vaak zonder dat ouders of verzorgers het doorhebben. Deze aandoeningen kunnen het normale slaappatroon verstoren, wat leidt tot slechte zuurstoftoevoer en gefragmenteerde rust. Na verloop van tijd kan dit de groei, concentratie, leervermogen en emotionele regulatie van een kind beïnvloeden. Kinderen met onbehandelde slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen kunnen ook gedragsproblemen, bedplassen, frequente infecties en een vertraagde ontwikkeling ervaren. Vroege opsporing en behandeling zijn daarom essentieel voor hun algehele gezondheid en welzijn.

“Als je kind regelmatig snurkt, door de mond ademt, tandenknarst ’s nachts, of veel woelt in bed, is dat niet ‘schattig’; het is een gezondheids­signaal waar ouders op moeten reageren.” – Dr. Rafif Tayara, Consultant Kinder­tandarts, auteur en oprichter van JuniorDental, Dubai, VAE.

Het verhaal achter de symptomen

Luchtwegproblemen verschuilen zich vaak achter tandheelkundige signalen. Een smalle bovenkaak, scheefstaande melktanden, een openmondhouding of een beperkte tongbeweging kunnen allemaal wijzen op verminderde neusstroom, vooral ’s nachts. Omdat groei, luchtweg en tanden samen ontwikkelen, staan kindertandartsen in de frontlinie: zij zien kinderen regelmatig, kunnen screenen op snurken en mondademhaling, en zo nodig samenwerken met kinderartsen, KNO-artsen en slaapspecialisten.

Effecten op gedrag, cognitie en ontwikkeling

• Een studie met neuropsychologische tests en hersenscans toonde aan dat kinderen met ernstige OSA lagere IQ-scores en slechtere uitvoerende functies hadden vergeleken met controlegroepen. Er werden ook hersenveranderingen gezien in gebieden zoals de hippocampus en de frontale cortex (PMC).

• Een meta-analyse rapporteerde dat slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen bij kinderen en adolescenten verband houden met een drievoudige toename van neuro­gedrags­matige gevolgen – een betekenisvolle associatie tussen SDB en gedrags-/cognitieve beperkingen (BioMed Central).

• Een overzicht uit 2018 stelt dat onbehandelde pediatrische OSA kan leiden tot leer- en geheugenproblemen, gedragsstoornissen en soms groeiachterstand – mogelijk zelfs van invloed op de uiteindelijke lichaamslengte (Wikipedia).

• Een uitgebreide review benadrukt dat onbehandelde OSA de ontwikkeling van uitvoerende functies kan belemmeren die cruciaal zijn voor schoolgaande kinderen, waardoor het langetermijn cognitief potentieel mogelijk wordt beperkt – zelfs na rijping van de prefrontale cortex (PMC).

Deze bevindingen benadrukken het belang van het vroeg herkennen van snurk- en SDB-symptomen – vooral bij kinderen met gedragsproblemen, aandachtsstoornissen of leerachterstanden – zodat tijdige interventies ontwikkelingsschade kunnen beperken.

Waar ouders op kunnen letten (en wat daarna te doen)

Nachtelijke signalen: snurken (zelfs “af en toe”), luidruchtige ademhaling, onrustige slaap, tandenknarsen, bedplassen na de gebruikelijke leeftijd, nachtzweten, praten in de slaap.
Dagelijkse signalen: mondademhaling, chronisch gebarsten lippen, donkere kringen onder de ogen, ochtendhoofdpijn, hyperactiviteit of aandachtsproblemen.
Tandheelkundige & groeisignalen: scheefstaande melktanden, kruisbeet/smalle kaak, voorwaartse hoofd­houding, tongriem­problemen, tandvlees­rijke glimlach.

Volgende stappen:

1. Plan een kindertandheelkundig onderzoek dat luchtweg­screening en een holistische aanpak omvat.

2. Houd de voeding en eventuele vitamine­tekorten van je kind in de gaten.

3. Bespreek waar nodig interceptieve opties (zoals geleiding van kaakgroei, verbreding bij maxillaire vernauwing) in een multidisciplinair plan – vaak in samenwerking met kinderartsen en KNO-artsen.

4. Blijf preventie centraal stellen: begeleiding bij voeding en poetsen, voedingsadvies, myofunctionele ondersteuning, en minimaal invasieve behandelingen om zich ontwikkelende tanden te beschermen.

“Neusademhaling en goede tongfunctie zijn essentiële onderdelen van een gezonde craniofaciale ontwikkeling, en maken deel uit van mijn patiëntgerichte aanpak bij kinderen.” – Dr. Rafif Tayara

Het perspectief van een behandelaar

Het perspectief van een behandelaar: integratieve, luchtweg­bewuste tandheelkunde van eerste tand tot tiener. JuniorDental in Dubai werkt volgens een integratief, kindgericht model dat voeding, luchtweg, groei en mondgezondheid verbindt bij baby’s, peuters, schoolgaande kinderen en tieners. Het team verwerkt luchtweg­screening in elk bezoek, gebruikt zorgvuldige, lage-dosis beeldvorming en hanteert een écht minimaal invasieve behandelaanpak, afgestemd op ieder kind.

“Ons protocol is eenvoudig: we screenen bij ieder kind de luchtweg, functie en algehele gezondheid, sturen en corrigeren waar nodig de groei vroegtijdig, en coördineren KNO-zorg en myofunctionele therapie.” – Dr. Rafif Tayara

Over JuniorDental

Onder leiding van Dr. Rafif Tayara, met de missie “De mond is de toegangspoort tot het hele lichaam van je kind”, biedt JuniorDental preventie­gerichte kindertandheelkunde met luchtweg­gerichte beoordelingen, minimaal invasieve behandelingen en groei­gestuurde vroege orthodontie. De kliniek ontvangt gezinnen vanaf de geboorte tot in de tienerjaren. Meer info: JuniorDental.ae.